Η Δ' Σταυροφορία το 1204 μέσα από τα ιστοριογραφικά κείμενα και την θέαση των συγχρόνων ιστορικών

Πηγή:http://istorias-alitheia.blogspot.gr/2014/12/1204.html

http://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=1149

Μία ενδιαφέρουσα προσέγγιση για την Δ' Σταυροφορία η οποία δίδει έμφαση στην πολιτική φυσιογνωμία της Σταυροφορίας και σημειώνει τη συνέχειά της με βάση τα κριτήρια της αρχηγικής σύνθεσης και της έκβασης. Σύμφωνα με τα κριτήρια αυτά η Δ' Σταυροφορία συσχετίζεται περισσότερο με την Α' επί τηι βάσει ορισμένων πανομοιοτύπων στοιχείων.

Τέτοια ήταν:

• Οι Επικεφαλής τόσο στην Α' Σταυροφορία όσο και στη Δ' ήταν Ευγενείς. Στην Α' Σταυροφορία (εξαιρουμένου του Πέτρου του Ερημίτου) τέθηκαν επικεφαλείς οι Αντεμάρ του Πουί (απεσταλμένος του τότε Πάπα Ουρβανού του Β', ο Ροβέρτος της Νορμανδίας, ο Βοημούνδος του Τάραντα, ο Ούγος των Βερμαντουά, ο Ραϋμόνδος Δ' της Τουλούζης, ο Ροβέρτος της Φλάνδρας και ο Γοδεφρείδος του Μπουγιόν. Στην κρίσιμη Δ' Σταυροφορία οι βασικοί υποκινητές ήταν ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ' και ο Δόγης της Βενετίας Ερρίκος Δάνδολος ενώ οι ευγενείς που εξεστράτευσαν ως οι κεφαλές της ήταν ο Βονιφάτιος ο Μομφερατικός και ο Βαλδουίνος της Φλάνδρας.
• Ο τελικός στόχος και στις δύο αυτές Σταυροφορίες επετεύχθη. Έτσι το αποτέλεσμα της Α' Σταυροφορίας ήταν η κατάκτηση των Αγίων Τόπων και της Ιερουσαλήμ. Ενώ στη Δ' το κέρδος ήταν πολύ μεγαλύτερο καθώς οι Σταυροφόροι άλωσαν την Κωνσταντινούπολη και κατέλυσαν το Βυζαντινό κράτος. Να υπενθυμίσουμε ότι τόσο στη Β' όσο και στη Γ' οι επικεφαλείς ήταν Βασιλείς (στη Β' επικεφαλείς ήσαν ο βασιλιάς της Γαλλίας Λουδοβίκος Ζ' και ο βασιλιάς Κονράδος Γ' της Γερμανίας και στη Γ' οι βασιλείς της Αγγλίας Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, Γερμανίας Φρειδερίκος Α' Βαρβαρόσσα, Γαλλίας Φίλιππος Αύγουστος Β') ενώ οι στόχοι τους δεν επετεύχθησαν και γύρισαν άπρακτοι.

Αυτή η προσέγγιση αντικρούει παλαιότερες προσεγγίσεις που βασίζονταν στο συγκρουσιακό υπόστρωμα, όπως άλλωστε η ίδια η εισηγήτρια τονίζει. Πρόκειται για 3 διαφορετικές προσεγγίσεις με κοινό, όμως, παρονομαστή τη σύγκρουση Ανατολής-Δύσεως:

1. Η 1η προσέγγιση είναι του Steven Ranciman, ο οποίος θεωρεί την Δ' Σταυροφορία ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης των πολιτισμών. Στα πλαίσια αυτά κατηγορεί τη Δύση ότι διέπραξε έγκλημα με την άλωση της Βασιλευούσης και την κατάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
2. Η 2η του Donald Keller αντιλαμβάνεται την έκβαση της Δ' σταυροφορίας ως το αποτέλεσμα μίας σειράς τυχαίων γεγονότων, βασιζόμενη στη "Θεωρία της ιστορικής τυχαιότητος", ενώ παράλληλα υποστηρίζει πως οι πραγματικοί ένοχοι για την κατάληξη αυτή της Σταυροφορίας ήταν οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες.
3. Η 3η του Jonathan Harris υποστηρίζει ότι η σύγκρουση Ανατολής-Δύσεως οφείλονταν αποκλειστικά σε διαφορά πολιτικής κουλτούρας, διαφορετικής ιδεολογίας και διαφορετικών αξιακών συστημάτων.

Προσωπικά, δίχως να υποτιμήσω τα στοιχεία της προσφερόμενης απόψεως, δεν αποκλείω τη συγκρουσιακή διάθεση, σε συνδυασμό με τον τυχοδιωκτισμό των δυτικών και την ληστρική αδηφαγία των Βενετών. Εξάλλου, ήταν ήδη σαφές (από τη μελέτη των πηγών) ότι αναζητούσαν μία αφορμή, ένα πρόσχημα για να διαλύσουν το Βυζαντινό κράτος (εάν δεν τους την προσέφερε ο Αλέξιος ο Δ', αργά ή γρήγορα, θα το έπραττε κάποιος άλλος), καθόσον ήταν ενήμεροι της αδυναμίας του. Βλέπετε η αδυναμία προκαλεί τον άλλον, τον βάζει στον πειρασμό. Παράδειγμα προς αποφυγήν για τις ημέρες μας αναφορικά με την Τουρκία.